Opracowała mgr Janina Papiernik (oligofrenopedagog ZSS w Mrągowie)

 

           

W nawiązywaniu kontaktu z moimi niepełnosprawnymi uczniami szczególne znaczenie miało wykorzystanie programu Ch. Knilla „Dotyk i Komunikacja”. Jest on według mnie jedną z najskuteczniejszych metod terapeutycznych, dzięki której nauczyciel nawiązuje z uczniem kontakt poprzez dotyk.

Knill uznaje, iż prawidłowy rozwój każdego człowieka zależy od zdolności do nabywania, organizowania i wykorzystywania wiedzy o sobie. Kontakt dotykowy z nauczycielem daje uczniowi okazję do doznań kinestetycznych i poznania własnego ciała. Przede wszystkim jednak, przez to, iż zapewnia poczucie bezpieczeństwa i odbierania pozytywnych emocji od drugiej osoby, sprzyja kształtowaniu się u niego postawy komunikacyjnej.

Sesji kontaktu w programie „Dotyk i Komunikacja”, którego źródłem inspiracji jest poetycki opis masażu niemowląt w Indiach przedstawiony przez F. Leboyera p. t. „Kochające ręce”, prowadzonej z uczniami zawsze towarzyszy specjalnie w tym celu skomponowana przez norweskich muzykoterapeutów melodia. Składa się ona 5 części i trwa około 23 minuty.

Poniżej opisuję sposób prowadzenia przeze mnie ćwiczeń wg programu Ch.Knilla „Dotyk i Komunikacja”.

         Część pierwsza to muzyka wprowadzająca, jej celem jest stworzenie atmosfery bezpieczeństwa, zaufania, pomaga przygotować ucznia do dalszej części sesji. Wspólnie z dzieckiem słucham melodii, informuję je co będziemy robić. Delikatnie dotykam ucznia, przemawiam spokojnym tonem głosu, nawiązuje kontakt wzrokowy z wychowankiem.

         W drugiej części muzyka staje się bardziej rytmiczna, wspiera do rozpoczęcia aktywnego kontaktu między uczniem a nauczycielem. Stały rytm pomaga nauczycielowi ustrukturalizować jego ruchy.

Rozpoczynam od masażu stóp, palców nóg, następnie przechodzę do masażu łydek potem ud dziecka. Przez cały czas trwania masażu mówię do ucznia, nazywam dotykane części jego ciała. Należy pamiętać przy tym zawsze, by uszanować przestrzeń osobistą dziecka oraz aby odczuwało ono ze strony nauczyciela zainteresowanie nawiązaniem i podtrzymaniem z nim dobrego kontaktu.

         Część trzecia muzyki jest wyraźnie bardziej intensywniejsza (melodycznie i rytmicznie). Intencją nauczyciela jest wsparcie większych ruchów ucznia i stworzenie podstaw do nawiązania bliższego kontaktu, bardziej aktywnej interakcji.

Podczas tej sekwencji muzycznej przechodzę do masowania rąk, ramion, klatki piersiowej, brzucha oraz pleców ucznia. Zwracam w dalszy ciągu uwagę na zachowanie przestrzeni osobistej dziecka, nawiązuję z nim kontakt wzrokowy, przemawiam spokojnym tonem głosu.

         W czwartej części muzyka jest lżejsza, melodyjna. Zaprasza do mniej intensywnego i bardziej zabawowego kontaktu.

Rozpoczynam delikatny masaż twarzy dziecka. Jeżeli uczeń komunikuje, iż nie ma ochoty na masowanie tej części ciała, dostosowuję się do jego życzenia. Wówczas jedynie delikatnie dotykam lub wskazuję poszczególne części twarzy ucznia z jednoczesnym wymienianiem ich nazw.

         Piąta część, to muzyka uspokajająca, zamykająca sesję kontaktu. Służy relaksacji. Wspólnie z wychowankiem słucham muzyki.

         Ze względu na to, iż nie ma w tym programie sztywno narzuconych ram, możemy go swobodnie modyfikować w zależności od możliwości, nastrojów naszych uczniów. Dotyk musi być bowiem dostrojony do energetycznych możliwości organizmu.

 W niektórych przypadkach rozpoczynałam dotyk od bardzo delikatnego głaskania stóp w innych od ramion. Przez cały czas zwracałam uwagę na stopień bliskości z inną osobą, jaką uczeń jest w stanie tolerować.

Do masażu można wykorzystać różnorodne pomoce np. oliwkę do masażu, materiały o różnej fakturze, drewniane wałki, woreczki wypełnione materiałem przyrodniczym, kłębki wełny, futerka, miękkie szczoteczki.

         Systematycznie prowadzone podczas zajęć rewalidacyjno-wychowawczych ćwiczenia programem Ch. Knilla sprawiły, iż uczniowie szybciej nawiązali kontakt emocjonalny z nauczycielem, nauczyli korzystać się z dotyku jako źródła przyjemności. A przecież jest on jednym z najważniejszych elementów w nawiązywaniu interakcji komunikacyjnej.

 

 Literatura:

1.Knill Ch. „Dotyk i Komunikacja”

2.Gut J., Programy M. i Ch. Knillów w terapii dzieci z zaburzeniami w rozwoju, „Rewalidacja”1/97

 powrót

 

informacje wprowadziła J. Papiernik - administrator strony