Opracowała: Małgorzata  Klimek (nauczyciel z Zespołu Szkół Specjalnych w Mrągowie

Twórczość plastyczna jest integralnym elementem rewalidacji osób upośledzonych umysłowo, współdziała w harmonijnym rozwoju osobowości i wykorzystuje do tego celu wszelkie możliwości sztuki. Twórczość plastyczna może wpłynąć za pośrednictwem sztuki na kształtowanie charakteru, zainteresowań, a przede wszystkim wyzwalać dyspozycje twórcze. Wraz ze zwiększeniem zasobu doświadczeń, wiedzy i umiejętności działania następuje rozwój wyobraźni, zdolności kojarzenia, wyrażania i sprawności manualnej. Zajęcia plastyczne powinny stanowić integrację procesów emocjonalnych i intelektualnych z działaniem praktycznym. Osiągniemy to przez kształcenie wszystkich zmysłów i sprawności służących percepcji otaczających zjawisk przyrodniczych, społecznych oraz pobudzenie do ekspresji przeżyć środkami plastyki.

Według Z. Pietrasińskiego „twórczość to aktywność przynosząca wytwory dotąd nieznane, a zarazem społecznie wartościowe .” [1]

Witold Dobrołowicz twierdzi, że twórczość to rodzaj działania ludzkiego, który charakteryzuje się nowością.” [2]

 

Według wyżej wymienionego autora postawa twórcza składa się z następujących elementów:

 

·        wrażliwości na problemy wyrażające się na dostrzeganiu braków,

·        zdolności do gotowości i otwartości, plastyczności,

·        zdolności do przeobrażania rzeczywistości, analizy i syntezy.

 

         Spostrzeganie, przeżywanie i wyrażanie poprzez znaki plastyczne jest ćwiczeniem umiejętności syntezy i przekładania. Wybierając elementy plastyczne dla przedstawienia określonych treści i analizując efekt tego działania, osoba upośledzona uczy się odróżniać rzeczy mniej ważne od zasadniczych. Dokonywanie tych operacji wzbogaca wyobraźnię i mowę.

         Twórczość – to potrzeba biologiczna, której zaspokojenie jest absolutną koniecznością dla optymalnego rozwoju istoty ludzkiej. Osoba upośledzona umysłowo o zubożałych procesach poznawczych potrzebuje pobudzeń z zewnątrz dla wyzwolenia wartościowych zainteresowań i kulturalnego rozwoju. Platon uważał, że wiodącą rolę w procesie twórczym maja przeżycia i odczucia, emocje to siły napędowe ludzkiej aktywności, która jest warunkiem wszelkiego poznania i rozumienia.  

         Według Claudio Clero „postawa twórcza, która stanowi źródło lęku, radości, emocji, strachu, obaw wyraża się za pośrednictwem sztuk plastycznych, muzyki i stanowi życiowa funkcję.” [3]  Ponadto C. Clero i R. Glaton twierdzą, ze „aktywność twórcza jest to proces najbardziej tajemniczy ze wszystkich czynności. Akt twórczy polega na powołaniu do istnienia czegoś, czego nigdy przedtem nie było. Twórczość pojawia się z nicości .” [4]

         Stanisław Popek jest zdania, że „twórczość jest rezultatem nie tylko świadomego działania intelektu, ale również intuicji, podświadomości, wyobraźni i przeżyć emocjonalnych.” [5]

         „Działalność twórcza człowieka jest ściśle związana z otaczającą go rzeczywistością. Mówi się, że otoczenie jest jednocześnie źródłem i efektem tej działalności.” [6]

Źródłem,  bo rzeczywistość przynosi człowiekowi szereg wrażeń, przeżyć i doświadczeń, które są podstawą twórczego działania. Efektem, bo człowiek dąży do zaspokojenia potrzeby wyrażania swych przeżyć, podejmuje działalność twórczą, w toku której tworzy nową rzeczywistość w postaci wytworów. Twórczość plastyczna to ciągłe odkrywanie  nowych estetycznych wartości w postrzeganym świecie przedmiotów i zjawisk. Jednocześnie źródło różnorakich emocji i przeżyć w toku zwykłego codziennego życia. Henri Mattise twierdzi, że „autentyczny twórca to nie tylko istota uzdolniona, to ten kto potrafi uporządkować, z uwagi na ostateczny cel zespół czynności, których rezultatem jest dzieło.” [7]

Według tego autora proces twórczy to szereg ukierunkowanych czynności psychicznych i fizycznych, mniej lub bardziej uświadomionych przez  osobę tworzącą, w wyniku czego następuje ekspresja własnej osobowości poprzez dokonywanie zabiegu przekształcenia rzeczywistości zewnętrznej i własnego  „ja” Wychowawcza rola sztuki jest w zasadzie dość powszechnie uznawana i rozumiana. Sztuka to bezpośredni czynnik kształtujący człowieka. To ona według Elżbiety Kobieli „współtworzy modę na styl, sposób bycia i obyczajowości  czasów.” [8]

Niestety jednak zbyt często doszukujemy się w sztuce sensu i zrozumienia. Pablo Picasso powiedział „ dopatrywanie się sensu we wszystkim to choroba naszych czasów. Wszyscy chcą zrozumieć malarstwo – dlaczego nie potrzebują zrozumieć śpiewu ptaków.” [9]

Twórczość może mieć miejsce w robieniu zwyczajnych rzeczy w niezwyczajny sposób wszędzie tam, gdzie zmierzamy do stworzenia nowych, oryginalnych i wartościowych (to znaczy zdrowych,  pięknych lub dobrych)  pomysłów, do zmiany lub ulepszenia czegoś w naszym życiu, do rozwiązania złożonego problemu na coraz to wyższym poziomie.

 

 

Bibliografia

 

 

W.Dobrołowicz,         „Elementy  psychologii  twórczości  technicznej”,  Kielce,  1984 r.

R.Gloton,  C.Clero,     „Twórcza  aktywność  dziecka”,  WSiP,  Warszawa,  1985 r.

St.Popek,                    „Aktywność  twórcza  dzieci  i  młodzieży”,  WSiP,  Warszawa,  1988 r.

E.Bobrowska,  K.Karpidis,  St.Popek,          „Plastyka w klasach początkowych”,  WSiP,  Warszawa, 1985 r.

E.Kobiela,                  „O  sztuce,  ilustracji ...  wychowaniu”,  Zycie  Szkoły  1/1987.

M.Klimek,                  „Zajęcia  plastyczne  jako  forma  pracy  rewalidacyjnej  z  osobami  upośledzonymi  umysłowo  w  stopniu  umiarkowanym  i  znacznym”,  praca  magisterska,  WSP,  Olsztyn,  1998 r.

I.Polkowska,               „Praca  rewalidacyjna  z  dziećmi  upośledzonymi  umysłowo  w  szkole  życia”,  WSiP,  Warszawa,  1998 r.

Cz.Kossakowski,  M.Zaorska,           „Dziecko  o  specjalnych  potrzebach  edukacyjnych”,  Wydawnictwo  Edukacyjne  AKAPIT,  Toruń,  2000 r.

J.Wyczesany,              „Oligofrenopedagogika”,  Oficyna  Wydawnicza  IMPULS,  Kraków,  1998 r.

informacje wprowadziła J. Papiernik - administrator strony