Zespół Szkół Specjalnych w Mrągowie - Rola i miejsce twórczości plastycznej w rewalidacji osób z niepełnosprawnością intelektualną

Według Z. Pietrasińskiego „twórczość to aktywność przynosząca wytwory dotąd nieznane, a zarazem społecznie wartościowe .” 1

Witold Dobrołowicz twierdzi, że twórczość to rodzaj działania ludzkiego, który charakteryzuje się nowością.” 2

Według wyżej wymienionego autora postawa twórcza składa się z następujących elementów:

• wrażliwości na problemy wyrażające się na dostrzeganiu braków,
• zdolności do gotowości i otwartości, plastyczności,
• zdolności do przeobrażania rzeczywistości, analizy i syntezy.

         Spostrzeganie, przeżywanie i wyrażanie poprzez znaki plastyczne jest ćwiczeniem umiejętności syntezy i przekładania. Wybierając elementy plastyczne dla przedstawienia określonych treści i analizując efekt tego działania, osoba upośledzona uczy się odróżniać rzeczy mniej ważne od zasadniczych. Dokonywanie tych operacji wzbogaca wyobraźnię i mowę.

         Twórczość – to potrzeba biologiczna, której zaspokojenie jest absolutną koniecznością dla optymalnego rozwoju istoty ludzkiej. Osoba z niepełnosprawnością intelektualną o zubożałych procesach poznawczych potrzebuje pobudzeń z zewnątrz dla wyzwolenia wartościowych zainteresowań i kulturalnego rozwoju. Platon uważał, że wiodącą rolę w procesie twórczym maja przeżycia i odczucia, emocje to siły napędowe ludzkiej aktywności, która jest warunkiem wszelkiego poznania i rozumienia.  

         Według Claudio Clero „postawa twórcza, która stanowi źródło lęku, radości, emocji, strachu, obaw wyraża się za pośrednictwem sztuk plastycznych, muzyki i stanowi życiowa funkcję.” 3  Ponadto C. Clero i R. Glaton twierdzą, ze „aktywność twórcza jest to proces najbardziej tajemniczy ze wszystkich czynności. Akt twórczy polega na powołaniu do istnienia czegoś, czego nigdy przedtem nie było. Twórczość pojawia się z nicości .” 4

         Stanisław Popek jest zdania, że „twórczość jest rezultatem nie tylko świadomego działania intelektu, ale również intuicji, podświadomości, wyobraźni i przeżyć emocjonalnych.” 5

         „Działalność twórcza człowieka jest ściśle związana z otaczającą go rzeczywistością. Mówi się, że otoczenie jest jednocześnie źródłem i efektem tej działalności.” 6

Źródłem,  bo rzeczywistość przynosi człowiekowi szereg wrażeń, przeżyć i doświadczeń, które są podstawą twórczego działania. Efektem, bo człowiek dąży do zaspokojenia potrzeby wyrażania swych przeżyć, podejmuje działalność twórczą, w toku której tworzy nową rzeczywistość w postaci wytworów. Twórczość plastyczna to ciągłe odkrywanie  nowych estetycznych wartości w postrzeganym świecie przedmiotów i zjawisk. Jednocześnie źródło różnorakich emocji i przeżyć w toku zwykłego codziennego życia. Henri Mattise twierdzi, że „autentyczny twórca to nie tylko istota uzdolniona, to ten kto potrafi uporządkować, z uwagi na ostateczny cel zespół czynności, których rezultatem jest dzieło.” 7

Według tego autora proces twórczy to szereg ukierunkowanych czynności psychicznych i fizycznych, mniej lub bardziej uświadomionych przez  osobę tworzącą, w wyniku czego następuje ekspresja własnej osobowości poprzez dokonywanie zabiegu przekształcenia rzeczywistości zewnętrznej i własnego  „ja” Wychowawcza rola sztuki jest w zasadzie dość powszechnie uznawana i rozumiana. Sztuka to bezpośredni czynnik kształtujący człowieka. To ona według Elżbiety Kobieli „współtworzy modę na styl, sposób bycia i obyczajowości  czasów.” 8

Niestety jednak zbyt często doszukujemy się w sztuce sensu i zrozumienia. Pablo Picasso powiedział „ dopatrywanie się sensu we wszystkim to choroba naszych czasów. Wszyscy chcą zrozumieć malarstwo – dlaczego nie potrzebują zrozumieć śpiewu ptaków.” 9

Twórczość może mieć miejsce w robieniu zwyczajnych rzeczy w niezwyczajny sposób wszędzie tam, gdzie zmierzamy do stworzenia nowych, oryginalnych i wartościowych (to znaczy zdrowych,  pięknych lub dobrych)  pomysłów, do zmiany lub ulepszenia czegoś w naszym życiu, do rozwiązania złożonego problemu na coraz to wyższym poziomie.

 

Bibliografia:

W.Dobrołowicz,    -  „Elementy  psychologii  twórczości  technicznej”,  Kielce,  1984 r.

R.Gloton,  C.Clero,  -  „Twórcza  aktywność  dziecka”,  WSiP,  Warszawa,  1985 r.

St.Popek,   - „Aktywność  twórcza  dzieci  i  młodzieży”,  WSiP,  Warszawa,  1988 r.

E.Bobrowska,  K.Karpidis,  St.Popek,  -  „Plastyka w klasach początkowych”,  WSiP,  Warszawa, 1985 r.

E.Kobiela,    - „O  sztuce,  ilustracji ...  wychowaniu”,  Zycie  Szkoły  1/1987.

M.Klimek,    - „Zajęcia  plastyczne  jako  forma  pracy  rewalidacyjnej  z  osobami  upośledzonymi  umysłowo  w  stopniu  umiarkowanym  i  znacznym”,  praca  magisterska,  WSP,  Olsztyn,  1998 r.

I.Polkowska,    - „Praca  rewalidacyjna  z  dziećmi  upośledzonymi  umysłowo  w  szkole  życia”,  WSiP,  Warszawa,  1998 r.

Cz.Kossakowski,  M.Zaorska,  - „Dziecko  o  specjalnych  potrzebach  edukacyjnych”,  Wydawnictwo  Edukacyjne  AKAPIT,  Toruń,  2000 r.

J.Wyczesany,     -  „Oligofrenopedagogika”,  Oficyna  Wydawnicza  IMPULS,  Kraków,  1998 r.

 

1.W.Dobrołowicz,  -„Elementy  psychologii  twórczości  technicznej”,  Kielce,  1984 r.  str. 6.

2. Tamże,  str. 6.

3. R.Gloton,  C.Clero,  -„Twórcza  aktywność  dziecka”,  WSiP,  Warszawa,  1985 r.  str. 36.

4. Tamże,  str. 36.

5. St.Popek, - „Aktywność  twórcza  dzieci  i  młodzieży”,  WSiP,  Warszawa,  1988 r.  str. 101.

6.  E.Bobrowska,  K.Karpidis,  St.Popek, - „Plastyka w klasach  początkowych”,  WSiP,  Warszawa, 1985 r.  str. 8.

7.St.Popek,  -„Aktywność  twórcza  dzieci  i  młodzieży”,  WSiP,  Warszawa,  1988 r.  str. 15.

8.E.Kobiela, - „O  sztuce,  ilustracji ...  wychowaniu”,  Zycie  Szkoły  1/1987,  str. 15.

9. Tamże,  str. 15.

 

Informacje przygotowała: M. Klimek (nauczyciel ZSS w Mrągowie)